Solidariteit in de klimaattransitie en
De rol van voedselhulp

Conferentie op 12 november 2024

Voedselhulp komt in vele vormen, variërend van traditionele voedselbanken en sociale restaurants tot sociale kruideniers en nieuwe initiatieven die zowel duurzaamheid bevorderen als mensen in armoede toegang geven tot gezonde voeding. Steeds meer mensen moeten een beroep doen op voedselhulp. Hoe nodig de vele initiatieven vaak zijn, hoe passen ze in de welvaartstaat, de nood aan gezonde voeding en de klimaattransitie?

Het Universitair Centrum Sint-Ignatius Antwerpen (UCSIA) organiseert samen met het Centrum voor Sociaal Beleid Herman Deleeck (CSB) van de Universiteit Antwerpen en de AP Hogeschool een studiedag waarop we twee grote uitdagingen willen belichten. Laudato Si’ en de Europese Unie hebben de rechtvaardige transitie hoog op de agenda geplaatst en streven ernaar sociale en ecologische doelstellingen te verenigen. De noodzakelijke inspanningen om de klimaatuitdagingen grondig aan te pakken, kunnen alleen slagen als ze gepaard gaan met een sterk sociaal beleid dat de kwetsbaren niet uit het oog verliest. De vraag die zich dan ook opdringt, is of en hoe voedselhulp zich kan inpassen in deze rechtvaardige transitie: hoe verhoudt voedselhulp zich tot het armoedeprobleem, en kan voedselhulp een rol spelen in de bevordering van duurzaamheid?

De Europese Pijler van Sociale Rechten zegt: ‘Iedereen die over onvoldoende middelen beschikt, heeft het recht op adequate voorzieningen voor een minimuminkomen om in alle levensfasen een waardig leven te kunnen leiden, en op praktische toegang tot goederen en diensten die de zelfredzaamheid van mensen bevorderen.’ De vraag die zich hier opdringt – krachtig verwoord in de slogan ‘Noodhulp onder Protest’ – is hoe de warme solidariteit van voedselhulp te verenigen valt met deze geïnstitutionaliseerde vormen van koude solidariteit. In 2019 wijdde UCSIA een studiedag aan deze kwestie. Nu willen we een nieuwe dimensie aan deze discussie toevoegen door verder te onderzoeken hoe voedselhulp zich verhoudt tot deze geïnstitutionaliseerde solidariteit en welke nieuwe mogelijkheden er zijn binnen de context van een rechtvaardige klimaattransitietransitie.

De klimaattransitie is in de eerste plaats cruciaal voor mensen in armoede: zij zijn immers de eerste en grootste slachtoffers van de klimaatverandering. Echter, het beleid dat nodig is om de klimaatdoelstellingen te halen en de duurzaamheid te bevorderen, dreigt juist de kwetsbaarste groepen in de samenleving het hardst te treffen. Voedselprijzen zullen waarschijnlijk stijgen, de toegang tot gezonde voeding kan in gevaar komen, en de overgang naar andere eetgewoonten kan in strijd zijn met de levenswijzen van mensen in armoede. Hoe kan voedselhulp hier een rol spelen?

De studiedag bestaat uit twee grote delen. In de voormiddag zullen verschillende experten stilstaan bij de rechtvaardige transitie, de armoedeproblematiek, de noodzaak van voedselhulp en het belang van gezonde voeding voor kwetsbare mensen. Er is ook een aparte sessie over hoe de landbouw hervormd moet worden en wat dit betekent voor de impact van voedselprijzen en onze eetgewoontes. In de namiddag laten we vooral sociale organisaties zelf aan het woord. Het gaat om innovatieve initiatieven die gericht zijn op het produceren, verstrekken en verwerken van gezonde voeding. Hoe zien zij hun werk passen in de rechtvaardige transitie? Welke rol zien zij voor de overheid? Hoe zien zij de ‘warme’ solidariteit van hun werk samengaan met de ‘koude’ solidariteit van de overheid? 

Op deze manier wil de studiedag academici, sociale organisaties en actoren samenbrengen die actief zijn op het vlak van de beschikbaarheid en betaalbaarheid van kwalitatieve, duurzame en gezonde voeding. Samen willen we nadenken over de vraag hoe voedselhulp op de best mogelijke manier kan worden geïntegreerd in het raamwerk van de rechtvaardige transitie.

Programma
Solidariteit in de klimaattransitie en de rol van voedselhulp

op dinsdag 12 november 2024