Hoe verandert artificiële intelligentie ons werk en leven?

Deze zesde editie van de tweejaarlijkse studiedag die UCSIA organiseert i.s.m. de Federatie van Oudleerlingenbonden van de Vlaamse jezuïetencolleges, was gewijd aan de impact van artificiële intelligentie op ons dagelijks leven met toelichtingen van een onderzoeker (Steven Latré van UA), een ondernemer (Jonathan Berte van Robovision) en een stadsontwikkelaar (Nik Van den Wijngaert van IMEC). Een 120-tal toehoorders woonden de studienamiddag bij.

Steven Latré van IDLab UA gaf een snelcursus in de ontwikkeling van AI. In 1959 ontwikkelde Arthur Samuel een schaakcomputer die zichzelf kon verbeteren. In plaats van alle mogelijke opties op voorhand te coderen, werd de computer geprogrammeerd voor ‘machine learning’. Dit was het begin van de ‘deep learning’ technologie gebaseerd op algoritmische berekeningen die toelaten dat de computer zijn performantie zelf optimaliseert.

Vandaag kent ‘deep learning’ (de technologie voor machine learning) al veel toepassingen, maar het is nog niet alomvattend. Er is nog werk op vlak van beeld- en conceptherkenning (een machine moet van nul beginnen), accuratesse (zie de problemen bij zelfrijdende wagens), snelheid (patroonherkenning is niet gelijk aan analytisch en strategisch denken, waardoor een computer er veel langer over doet dan de mens om probleemoplossende spelletjes uit te voeren), nabijheid (gegevens worden nog gecentraliseerd in de cloud en moeten dichter bij de gebruiker komen via chips in phones en andere devices) en contextgebonden adaptatie.

Jonathan Berte presenteerde toepassingsmogelijkheden in de bedrijfssector. Robovision levert oplossingen op maat van de industrie door verzamelde data te ontsluiten voor specifieke toepassingen via ‘deep learning’ solutions, zoals de robotarm die gewassen plant in de agro-industrie, machines die zoeken naar pockets in onderzeese olievelden, screening van consumentengedrag voor het bankwezen, verbetering van de performantie van het verkeersnetwerk, spatiaal-temporele analyse van gebruikers in het publieke domein, robotisering van de chirurgie … Hierbij wordt ook beroep gedaan op het brede publiek om de data te labelen (om de computer bijvoorbeeld toe te laten een nier te herkennen, worden mensen gevraagd een foto van een nier te omlijnen, zodat afwijkingen worden ingecalculeerd). Waar computerkennis aanvankelijk via tijdrovende manuele programmatie door specialisten werd ontworpen naar modellen die op voorhand moesten worden uitgedacht, wordt nu door een self-learning machine zelf opgebouwd, wat veel tijd en kosten bespaart. Dit levert een namaakbrein en generieke tools op die ook in andere contexten van toepassing zijn.

Vlaanderen heeft een zeer performante R&D sector die toponderzoekers levert aan de grootste spelers op de internationale digitale markt. IMEC (met hoofdzetel in Eindhoven en research hub in Leuven) heeft wereldfaam (met een netwerk tot in Florida en Taiwan) en specialiseert zich in het ontwerpen van chips en sensoren die directe en nabije toepassingen mogelijk maakt. Het bedrijf stelt 4000 onderzoekers te werk en heeft een omzet van 540 miljoen euro per jaar. Het wordt door de Vlaamse overheid voor 100 miljoen euro per jaar gefinancierd. Het levert halfabricaten (chips) aan de grote bedrijven, zoals Sony, Apple en Intel die ze integreren in consumptiegoederen (zoals de iphoneX)

Nik Van den Wijngaert van IMEC stelde een smart city toepassing in Antwerpen voor, het City Labs proefproject (waarvoor ook met Robovision en IDLab wordt samengewerkt) dat nu loopt in de smartzone rond het Sint-Andriesplein met een 20-tal projecten. Het betreft een internet of things (domotica) toepassing op wijkschaal. Met de toenemende verstedelijking moeten fysieke en digitale structuren worden aangepast om nieuwe uitdagingen het hoofd te kunnen bieden. De ruimte wordt zo datarijk mogelijk gemaakt, via camera’s en sensoren in verkeerslichten, rioleringen e.d. met het oog op gedragsverandering en risicopreventie (bv. alert voor overstromingsgevaar). Het wordt omkaderd met burgeroverleg en informatie van het PETS-team (privacy, ethics, trust and security).

In de vragenronde met het publiek was er veel aandacht voor de effecten op privacy. De regelgeving voor de bescherming van persoonlijke data wordt stringenter met de Europese GDPR wetgeving. Er is de verplichte privacy impact assessment (PIA) die bij elk onderzoek moet aangegeven worden en bedrijven richten ethische raden in.

Vlaams minister van Innovatie Philippe Muyters gaat de komende jaren 30 miljoen euro uittrekken om in Vlaanderen onderzoek naar kunstmatige intelligentie te bevorderen voor toepassingen in de industrie en voor de uitwerking van een flankerend beleid. Daarbij gaat er ook aandacht naar sensibilisering rond het disruptieve potentieel van AI-technologie en in onderwijs en bedrijfswereld komt een opleidingsaanbod rond AI. Ook komt er een AI-denktank die zich zal buigen over de ethische implicaties die kunstmatige intelligentie met zich meebrengt.