Het geschonden hart van Europa

een feest van kunst, literatuur en film

op woensdag 18 mei 2022

In 2022 bestaat het onafhankelijke Bosnië-Herzegovina dertig jaar, maar veel redenen tot vieren zijn er niet. Het land werd geboren te midden van een bloedige oorlog die tot vandaag heel diepe sporen nalaat. Ongeveer honderdduizend Bosniërs overleden ten gevolge van de oorlog, een veelvoud daarvan ontvluchtte het land. De Bosnische samenleving, waarin moslims, katholieken, orthodoxe christenen en anderen zij aan zij hadden geleefd, was hardhandig uit elkaar geslagen. In de plaats daarvan kwam een complexe politieke constellatie waarin etniciteit een allesbepalende factor is. De etnische zuivering, die vooral in Oost-Bosnië had plaatsgevonden, werd grotendeels bevestigd door het Dayton-akkoord dat in 1995 werd gesloten. Dat akkoord erkende het bestaan van een semi-autonome Servische Republiek binnen de federale republiek Bosnië-Herzegovina. Dat de politieke elites van deze Republika Srpska vandaag pogingen ondernemen om zich uit het Bosnische verband terug te trekken, toont hoe onzeker de toestand nog altijd is.

De tragische geschiedenis en de complexe actualiteit van Bosnië stellen al wie het ideaal van een tolerant, multireligieus en multi-etnisch Europa koestert voor grote uitdagingen. Deze werden de voorbije jaren niet alleen verwoord door academici en militanten, maar ook door literaire auteurs en documentairemakers. Een vaak weerkerend thema daarin is de terugkeer naar Bosnië – en meer bepaald naar de etnisch gezuiverde Republika Srpska – van mensen die er (een deel van) hun jeugd hebben doorgebracht. Deze mensen voelen zich tot in hun diepste vezels verbonden met het land, maar zijn er ook onherroepelijk vervreemd van geraakt.

Naar aanleiding van de dertigste verjaardag van het begin van de Bosnische oorlogen (en dus ook van het onafhankelijke Bosnië-Herzegovina) geven het Departement Geschiedenis van de Universiteit Antwerpen en UCSIA graag aan deze mensen een stem. We tonen recente documentairefilms over de terugkeer naar Bosnië, we geven een podium aan auteurs die over dezelfde materie hebben geschreven en een beeldend kunstenaar, en we laten hen in discussie gaan met elkaar en het publiek.