
Islam in het Vlaamse en Nederlandse Onderwijs
Studiedag op vrijdag 18 november 2022
De laatste decennia is zowel in Vlaanderen als in Nederland het aantal scholieren met een islamitische achtergrond toegenomen. Dat manifesteert zich in Vlaanderen onder meer in een toename van het aantal leerlingen dat islamlessen volgt op de officiële (‘openbare’) scholen, terwijl in Nederland het aantal islamitische scholen is gegroeid. In dit symposium van het tijdschrift Religie & Samenleving, dat georganiseerd wordt door UCSIA, Centrum Pieter Gillis (Universiteit Antwerpen) en de Faculteit Religie en Theologie van de Vrije Universiteit Amsterdam, staat het onderwijs in en over islam centraal.
Vragen die we vanuit beide nationale contexten en vanuit verschillende disciplines aan bod willen laten komen, zijn onder meer de volgende: hoe komt de islam aan bod in officiële/openbare, protestants-christelijke en katholieke scholen? Welke methodes, handboeken en curricula zijn er voorhanden? Hoe sluit het onderwijs in en over islam aan bij de algemene vorming en bij burgerschapseducatie? Wat is de rol van de inspectie hierin? Hoe ver reikt de vrijheid van onderwijs als het om lesgeven in en over islam gaat? Welke maatschappelijke verwachtingen zijn er als het gaat over islamonderwijs? Hoe staat het met de opleiding van islamleerkrachten? En op welke manier worden toekomstige lesgevers godsdienst/levensbeschouwing klaargestoomd om in een gediversifieerde klasgroep les te geven over islam?
Na enkele lezingen waarin deze thema’s aan bod komen, sluiten we af met een panelgesprek, waarin onder meer wordt ingegaan op de (on)mogelijkheden van een kerncurriculum levensbeschouwing. Door verschillende sprekers uit Vlaanderen en Nederland uit te nodigen, hopen we een zinvolle dialoog aan te kunnen gaan en van elkaar te leren. Verschillende bijdragen zullen worden opgenomen in een themanummer van Religie & Samenleving, dat op het symposium kan worden aangekocht.
Wanneer?
18 november 2022
9.30 – 17.30 uur
Waar?
Universiteit Antwerpen
Voormiddag: lokaal S.R.008, Rodestraat 14, Antwerpen
Namiddag: lokaal. S.C.103 Prinsstraat 13, Antwerpen
Inschrijven
Het inschrijvingsgeld bedraagt 35 euro.
Gratis deelname voor studenten.
Online inschrijven kan tot 10 november 2022.
Programma
09.30 uur
10.00 uur
10.15 uur
Inleidende lezing over de verschillende contexten in Vlaanderen en Nederland
Leni Franken (Centrum Pieter Gillis, Universiteit Antwerpen)
Welmoet Boender (Faculteit Religie en Theologie, Vrije Universiteit Amsterdam)
10.45 uur
Pauze
11.05 uur
Sessie 1: Islam op de openbare school
Naïma Lafrarchi (Universiteit Gent)
Kamel Essabane (Radboud Universiteit Nijmegen)
12.10 uur
Lunch
13.30 uur
Sessie 2: Islam op de bijzondere school (prot-kath-islam)
Hoe komt islam aan bod in christelijke en islamitische scholen?
Jeroen Hendrickx (KU Leuven)
Bahaeddin Budak (Islamitische theologische faculteit Amsterdam)
Marcel Elsenaar (Verus)
14.50 uur
Sessie 3: Islam in de lerarenopleiding
Mourad El Meziani (lector islamitische godsdienst, AP Hogeschool)
Jonas Slaats (lector lerarenopleiding ethiek, zingeving en levensbeschouwing, Karel de Grote Hogeschool)
Petra van Helden (iPabo)
15.50 uur
Pauze
16.10 uur
Panelgesprek: Wat zijn de mogelijkheden van een kerncurriculum levensbeschouwing?
Moderator: Carl Sterkens (Radboud Universiteit)
Panelleden:
- Ahmed Azzouz (inspecteur-adviseur islam)
- Patrick Loobuyck (CPG, UAntwerpen)
- Gerdien Bertram-Troost (VUA)
- Markus Davidsen (Universiteit Leiden)
Ahmed Azzouz was tien jaar actief als leerkracht islam. Sinds 2006 is hij inspecteur-adviseur islam in de officiële scholen in Vlaanderen. Ahmed behaalde een master in arabistiek en islamkunde en werkt aan een doctoraat over ‘Abrogatie in het moderne en hedendaagse islamitisch denken’ aan de KU Leuven.
Gerdien Bertram-Troost is hoogleraar Onderwijs in levensbeschouwelijk en pedagogisch perspectief aan de Vrije Universiteit in Amsterdam. Ze is voorzitter van het Nederlands-Vlaams Godsdienst-Pedagogisch Genootschap en was onder meer betrokken bij het grootschalige EU-project naar de rol van religie in onderwijs (REDCo).
Markus Altena Davidsen is universitair docent godsdienstsociologie aan de Universiteit Leiden en projectleider curriculum bij Expertisecentrum LERVO. Zijn onderzoek richt zich op nieuwe religies, de pragmatiek van religieuze verhalen, theorie en onderzoeksgeschiedenis van de religiewetenschap en levensbeschouwelijk onderwijs.
Patrick Loobuyck studeerde godsdienstwetenschappen aan de KU Leuven en moraalwetenschappen aan de UGent. Hij is momenteel als hoogleraar verbonden aan het Centrum Pieter Gillis van de Universiteit Antwerpen. Hij is ook als gastprofessor verbonden aan de vakgroep Wijsbegeerte en Moraalwetenschappen van de UGent.
Carl Sterkens is hoogleraar Pastoraaltheologie en Empirische Religiewetenschap aan de Faculteit der Filosofie, Theologie en Religiewetenschappen van de Radboud Universiteit. Zijn onderzoek spitst zich onder andere toe op interreligieuze relaties en de relatie tussen religie en attitudes tegenover mensenrechten.
17.15 uur
Slotconclusies
Leni Franken (Centrum Pieter Gillis, Universiteit Antwerpen)
Welmoet Boender (Faculteit Religie en Theologie, Vrije Universiteit Amsterdam)
Sprekers

Leni Franken
Centrum Pieter Gillis, UAntwerpen
Leni Franken (MA godsdienstwetenschappen, MA/PHD filosofie) werkte na een korte loopbaan in het secundair onderwijs als doctoraatsonderzoekster (FWO), postdoc onderzoekster (FWO), en doctor-assistent aan het Centrum Pieter Gillis (Universiteit Antwerpen), waar ze sinds 2019 als onderwijsbegeleider is aangesteld. Daarnaast publiceert zij onder meer over volgende onderwerpen: kerk-staatfinanciering, overheidsneutraliteit, levensbeschouwelijke vakken, vrijheid van onderwijs, en godsdienstvrijheid.

Welmoet Boender
Vrije Universiteit Amsterdam
Welmoet Boender is universitair docent islam en religiestudies aan de Faculteit Religie en Theologie aan de Vrije Universiteit Amsterdam. Zij is opleidingsdirecteur van de bachelorprogramma’s van de faculteit en tevens verbonden als stafmedewerker aan het Centrum voor Islamitische Theologie. Haar werk richt zich op de rol en opleiding van moslim religieuze professionals, in het bijzonder imams, en de ontwikkeling van islamitische theologie aan West-Europese universiteiten.

Naïma Lafrarchi
UGent
Naïma Lafrarchi is jurist en onderwijskundige. Daarnaast behaalde ze de Master Opleidings- en Onderwijswetenschappen (optie personeelsbeleid en HRM). Ze deed onderzoek rond religieuze opvoedidealen van moslimouders en moslimjongeren en was projectbegeleider (Odisee). Ze was verbonden aan de Master Islamitische Theologie en Godsdienstwetenschappen als lector en studiebegeleidster (KU Leuven). Heden is ze verbonden aan de Vakgroep Geschiedenis en EduMa Geschiedenis waar ze onderzoek doet aangaande controversiële en sensitieve onderwerpen in het Vlaamse geschiedenisonderwijs.

Kamel Essabane
Radboud Universiteit Nijmegen (RUN)
Kamel Essabane promoveert op het thema ‘bijdragen van islamitisch godsdienstonderwijs aan burgerschapsvorming op basisscholen in Nederland’. Hij is lerarenopleider islamitische godsdienst geweest in Vlaanderen en leerkracht godsdienst/levensbeschouwing in zowel Nederland als Vlaanderen.

Jeroen Hendrickx
KU Leuven
Jeroen Hendrickx studeerde geschiedenis (Universiteit Antwerpen) en theologie (KU Leuven), waarna hij gedurende tien jaar actief was als leerkracht rooms-katholieke godsdienst in het secundair onderwijs. Momenteel is hij als doctoraatsonderzoeker verbonden aan de Faculteit Theologie en Religiewetenschappen (KU Leuven), waar hij werkt aan een project over het professionele zelfverstaan van de leerkracht rooms-katholieke godsdienst als ‘geëngageerde getuige’.

Bahaeddin Budak
Islamitische theologische faculteit Amsterdam
Bahaeddin Budak volgde de opleiding Arabische, Nieuw-Perzische en Turkse Talen en Culturen en Arabisch en Islamwetenschappen aan de Radboud Universiteit (Nijmegen), onderwijsmanagement aan Magistrum, en veranderingsmanagement aan het MIT Boston, USA. Hij promoveerde aan de Universiteit van Leiden op onderzoek naar de religieuze identiteitsontwikkeling van islamitische basisscholen in Nederland. Bahaeddin werkte als godsdienstleerkracht op enkele Nederlandse islamitische basisscholen, was directeur van ‘Hidaya’ te Nijmegen, en heeft les gegeven in verschillende theologische vakken aan de Erasmus Hogeschool te Brussel. Op dit moment is hij voorzitter van de Islamitische theologische faculteit Amsterdam.

Marcel Elsenaar
Verus
Marcel Elsenaar is adviseur identiteit en duurzame ontwikkeling bij Verus, en is van daaruit betrokken bij het Expertisecentrum LERVO. Hij werkte veertien jaar als docent godsdienst en levensbeschouwing op het Ignatiusgymnasium en richtte zich daarna als adviseur op de impact van maatschappelijke vraagstukken op het onderwijs.

Mourad El Meziani
AP Hogeschool
Mourad El Meziani is lerarenopleider op de AP Hogeschool Antwerpen. Hij richt zich vooral op het opleiden van toekomstige leerkrachten islamitische godsdienst secundair onderwijs waar rekening gehouden wordt met de interlevensbeschouwelijke competenties en dialoog. Door middel van verschillende projecten, waaronder Democratische Dialoog verbonden aan de Erasmushogeschool Brussel, werkt hij aan een inclusieve samenleving waar respect, dialoog en wederzijds begrip centraal staan. Hij behaalde een master in de religiewetenschappen, optie islamitische theologie aan de KU Leuven.

Jonas Slaats
KdG Hogeschool
Als theoloog en schrijver beweegt Jonas Slaats zich steeds op de snijlijnen van religie, politiek en mystiek. Enkele van zijn boeken zijn Religie Herzien: voorbij het wij-zij denken van seculier versus religieus en Soefi’s, Punkers & Poëten: een christen op reis door de islam. Professioneel was hij eerder actief in verschillende vormen van intercultureel sociaal werk, o.a. als coördinator van een expertisecentrum voor islamitische culturen en als inhoudelijk medewerker van de antiracistische beweging Kif Kif. Op dit moment doceert hij levensbeschouwelijke vakken aan de Karel De Grote Hogeschool en is hij onafhankelijke onderzoeker aan de Radboud Universiteit Nijmegen als lid van het Race, Religion, and Secularism Network.

Petra van Helden
iPabo
Petra van Helden is docent Levensbeschouwing op de Hogeschool iPabo (interlevensbeschouwelijke Pabo). Ze geeft les binnen de specialisatierichting die opleidt tot het diploma islamitisch basisonderwijs. Studenten leren binnen deze specialisatie (o.a. door verhalen) verbinding te maken met de belevingswereld van moslimkinderen. Ook schreef Petra het boek Kinderen van Adam (Ploegsma, 2017), waarin koranverhalen worden naverteld voor kinderen.
Partners



Universiteit Antwerpen
Locatie
Universiteit Antwerpen
Stadscampus
Prinsstraat 13, 2000 Antwerpen
Universiteit Antwerpen - Hof van Liere

Met de fiets
Antwerpen heeft geïnvesteerd in veilige lange-afstandsfietsroutes naar het centrum van Antwerpen. Meer info op de website Slim naar Antwerpen.
Fietsenstalling
Op de campus is in totaal fietsenstalling voor bijna 1000 fietsen voorzien, verspreid over de verschillende gebouwen. Vind de dichtstbijzijnde fietsenstalling op de plattegrond van de stadscampus.
Velo
Het publieke fietsdeelsysteem van de stad Antwerpen ‘Velo’ is de oplossing voor je korte verplaatsingen binnen de Singel. De dichtstbijzijnde Velostations bij de campus vind je op het Mutsaardplein, in de Keizerstraat, op de Ossenmarkt, op de Paardenmarkt, in de Lange Nieuwstraat en aan het Hessenhuis.

Met het openbaar vervoer
Trein
Het Centraal Station van Antwerpen ligt op ongeveer een kwartier wandelen.
Met een abonnement op de Velo deelfietsen neem je een fiets aan het Centraal Station, en parkeer je 5 minuutjes later de fiets aan de Ossenmarkt, Paardenmarkt, Mutsaardplein, Keizerstraat of Lange Nieuwstraat.
Plan je reis van station tot station met de NMBS routeplanner.
Bus en tram
Bus 17 stopt aan de Paardenmarkt (halte Hessenbrug).
Tram 7 stopt ter hoogte van de Keizerstraat.
Tram 24 en tram 11 stoppen in de Lange Nieuwstraat (halte Sint Jacob).
Rooseveltplaats ligt op ongeveer tien minuten wandelen. Dit is een knooppunt voor zeer veel bus- en tramlijnen.
Plan je route en raadpleeg de dienstregeling op de website van De Lijn.
Park & Rides
Langs de verschillende invalshoeken van de stad liggen P+R-zones waar je je auto de hele dag gratis kan parkeren. Het zijn ideale locaties op een paar kilometer van de campus om over te stappen op de bus of de tram. Je kan ook je (vouw)fiets meenemen in de koffer.
Meer info vind je op de website van Stad Antwerpen.

Met de auto
Wegenwerken
Omwille van verschillende wegenwerken is de Antwerpse binnenstad niet vlot bereikbaar met de wagen. Daarom raden we je aan om met de fiets of het openbaar vervoer te komen of gebruik te maken van één van de Park & Rides.
Kom je toch met de wagen? Informeer je dan zeker vooraf op www.slimnaarantwerpen.be.
Bovendien bevindt de stadscampus zich in een rode parkeerzone. Dit wil zeggen dat je aan de kant van de weg maximum drie uur en enkel betalend kunt parkeren. (1ste uur: € 1,60 / 2de uur: + € 2,70 / 3de uur: + € 3,80). Deze tarieven gelden tussen 9.00 en 22.00 uur van maandag tot en met zaterdag.
Er zijn enkele publieke betaalparkings op wandelafstand. Volgende parkings liggen in de buurt van de stadscampus:
Parking Antwerp Shopping
Molenbergstraat 7, 2000 Antwerpen
Wandelafstand: 500 m | 6 min
Parking Sint-Jacob
St-Jacobsmarkt 81-83, 2000 Antwerpen
Wandelafstand: 550 m | 7 min
Parking ‘t Stad
Eikenstraat 9, 2000 Antwerpen
Wandelafstand: 600 m |7 min
Parking Shopping Meir
Korte Klarenstraat 10, 2000 Antwerpen
Wandelafstand: 550 m | 7 min
Parking Meir
Eiermarkt 33-35, 2000 Antwerpen
Wandelafstand: 750 m | 10 min
Wil je er graag bij zijn?
Het inschrijvingsgeld bedraagt 35 euro. Studenten mogen de studiedag kosteloos bijwonen.
Inschrijven kan enkel met het online inschrijvingsformulier hieronder.
De inschrijvingen worden afgesloten op 10 november 2022.
De inschrijvingen lopen nog
Day(s)
:
Hour(s)
:
Minute(s)
:
Second(s)