Psychische kwetsbaarheid in context

Een professionele en gedeelde verantwoordelijkheid

Tijdens de studiedag van mei 2018 besteedden we specifiek aandacht aan het aansprakelijkheidsvraagstuk om tot een beter begrip te komen van samenwerkingsrelaties en therapeutische beslissingen in het traject van psychische zorg.

Stefaan Baeten, directeur van het psychiatrisch ziekenhuis Sint Hiëronymus, opende de dag met een lezing over aansprakelijkheid en risico; twee thema’s die nauw met elkaar verbonden zijn. In België bestaat sinds 2002 de wet van de patiëntenrechten. Zo heeft elke patiënt recht op informatie met betrekking tot zijn gezondheidstoestand en moet hij/zij toestemming kunnen geven voor een behandeling wordt opgestart. Deze wet geldt in de mate dat de volwassen persoon wilsbekwaam is. Uit deze  wet blijkt verder dat de medische informatie vrij is en op voorhand moet worden gecommuniceerd. Deze wet is  geldig voor de hele gezondheidszorg en uiteraard ook in de geestelijke gezondheidszorg. In de GGZ liggen de cases vaak moeilijk omdat behandelingen wel een positief effect kunnen hebben maar in tegenstelling tot de somatische geneeskunde, is de patiënt niet altijd genezen.  Een andere modelband tussen patiënt en hulpverlener gericht op gedeelde beslissingsneming zou ondersteunend kunnen werken bij deze afweging. De cliënt en de hulpverlener kunnen namelijk een gezamenlijke inschatting maken van de situatie of afspreken hoe er in crisissituaties moet worden omgegaan met de patiënt in kwestie. Gedeelde besluitvorming heeft zo een preventieve werking voor risico’s en later aansprakelijkheid.

Professor Anne Felton (University of Nottingham) ging vervolgens dieper in op het vraagstuk van positief risico nemen. Omwille van aansprakelijkheids-issues hebben veel professionals namelijk de neiging om risico’s te vermijden. Met het nemen van therapeutische risico’s herkennen hulpverleners de expertise van cliënten en verandert de machtsverhouding en plaats van expertise. Hoe kunnen we deze professionals de nodige instrumenten geven zodat ze therapeutische risico’s willen nemen, dat ze inzetten op de winst en minder op het verlies in de zorg, en dat de zorg sterker kan inzetten op herstel? Volgens professor Felton vergt dit in eerste instantie geen andere praktijken maar vooral een andere taal.

René Keet geeft een toepassing van een andere soort zorg en stelt tijdens de studiedag het consensusdocument van EUCOMS voor rond “Gemeenschapsgerichte psychiatrie”. De zorgaanpak van EUCOMS vertrekt van geïntegreerde zorg (bij de huisartsen of de gemeenschap/buurt).

Het definieert 6 perspectieven:

  1. mensenrechten centraal stellen;
  2. inzetten op publieke gezondheid waarbij er sterk wordt ingezet op het bevorderen van iedereens gezondheid binnen een bepaalde regio (met aandacht voor sociale ongelijkheid, migratie… )
  3. werken vanuit krachten en doelen van patiënten (herstel);
  4. effectieve zorg;
  5. netwerken van cliënten;
  6. de patiënt als co-creator van zijn/ haar behandeling en het inzetten van ervaringsdeskundigheid op individueel niveau (ervaringen delen), systeemniveau (herstelplaats), ook in het beleid.

Na deze theoretische insteken is er tijd voor een praktijkgerichte bril. Enkele mensen uit het mobiel team in regio Sint-Niklaas vertellen van binnen uit over hun werking en de mogelijkheden en hindernissen die ze dagelijks meemaken. Ook de casusbespreking laat de deelnemers toe om in kleine groepjes zelf te reflecteren op hun perspectief en de wijze waarop zij de techniek van ‘shared decision-making’ zouden toepassen binnen een concreet voorbeeld.

Op het einde van de namiddag staat Geert Dom (Universiteit Antwerpen) kritisch stil bij SDM. Hij meent dat er onderzoek nodig om de kwaliteit van dergelijke werkwijze te meten. Daarbij is het belangrijk om stil te staan bij de kwaliteitsparameters: gaat het om klinische verbetering of een grotere tevredenheid van de patiënten. Indien SDM een positief effect heeft, zijn er ook nog bedenkingen te maken in verband met de financiële haalbaarheid (kosteneffectiviteit) en de bestaande regels binnen een ziekenhuiscontext die vooral regel-gedreven is en minder inzet op vrijheid.

Stefan Priebe (University of London) meent dat niet de werkwijze of procedure centraal moet staan, maar de interactie en communicatie tussen de professional (psychiater) en de cliënt. Hiervoor ontwikkelden onderzoekers van zijn onderzoekscentrum DIALOG+ een app waarbij cliënten en therapeuten samen een agenda opmaken voor aanvang van hun sessie. Op deze manier wordt de patiënt geactiveerd, hij/zij beslist zelf de thema’s van het gesprek en weet zodoende duidelijk waarover het gesprek zal gaan (www.dialog.elft.nhs.uk).

Downloads

Aanprakelijkheid tussen angst en onzekerheid

Presentatie van Stefaan Baeten

Shared decision making

Presentatie van Geert Dom

Therapeutic Risk Taking

Presentatie van Anne Felton

What matters

Presentatie van Stefan Priebe

Implementation of SDM

Presentatie van Shulamit Ramon

EUCOMS

Presentatie van René Keet

Therapeutic Risk Taking

Tekst van Anne Felton

UCSIA

Koningstraat 2
B-2000 Antwerpen
info@ucsia.be
Tel. +32 (0)3 265 49 60

Voorlopige locatie tijdens de renovatiewerken:
Blindestraat 14, 2000 Antwerpen