Onderwijsongelijkheid: terugblik naar de toekomst
webinar op 7 december 2020
Iedereen zou principieel dezelfde kansen moeten krijgen in het leven. Daarom is onderwijs zo belangrijk: onderwijs is een grote gelijkmaker. Of dat zou het toch moeten zijn. Een sociaaleconomisch zwak startpunt leidt te vaak tot erfelijke kansarmoede. Dat heeft allerlei redenen, variërend van een lager zelfbeeld tot minder ondersteuning door een gebrek aan tijd en middelen. De democratisering van het onderwijs, succesvol in de naoorlogse periode, lijkt al vele decennia te zijn stilgevallen.
Stonden de lichten eind vorig jaar al op oranje, dan leidde het coronavirus en de economische crisis vandaag tot een flitsend rood licht. De coronacrisis heeft een dubbele negatieve impact op het onderwijs. Ten eerste werden de kwetsbare leerlingen het meest geraakt door e-learning: denk aan de leerlingen zonder eigen kamer, zonder laptop, zonder Nederlandstalige ouders.
Ten tweede is de sociaaleconomische impact van de COVID-19-crisis ongelijk verdeeld. Op dit ogenblik slaat het virus harder toe in dichtbevolkte wijken met een minder sterk sociaaleconomisch profiel. En het zijn vooral de mensen met een lage scholing die aankijken tegen toenemende jobonzekerheid. Bestaande ongelijkheden worden uitvergroot. In de nieuwe digitale economie zal de impact van deze ontwikkelingen nog lang voelbaar zijn.
Er is hoop voor de toekomst: vele mensen zetten zich in om kansarmoede kansloos te maken. Het initiatief 1000×1000 is hier een voorbeeld van. Dit initiatief is geïnitieerd door zestien professoren en emeriti van Vlaamse universiteiten en onderzoeksinstellingen. Ze hopen dat 1000 collega’s 1000 euro willen storten aan de Koning Boudewijnstichting. De 1000×1000 euro zal worden geïnvesteerd in de versterking van de onderwijskansen van kinderen en jongeren uit kansengroepen. Daarmee willen ze hun oproep voor een nieuw sociaal contract concreet maken. Het is een bescheiden signaal om een groter pleidooi voor meer solidariteit kracht bij te zetten.
Tijdens dit webinar blikken we terug op veertig jaar onderwijsdemocratisering, bekijken we de huidige situatie en denken we na over wat er in de toekomst moet veranderen. Luc Huyse vertrekt van zijn boek In de buitenbaan (1976) en van het vervolgboek In de buitenbaan… nog steeds? De (on)aantrekkelijkheid van de intellectuele beroepen voor het arbeidersmilieu (1992) en kijkt terug op de afgelopen veertig jaar. Mieke Van Houtte gaat ons vertellen wat we weten over de oorzaken van de blijvende ongelijkheden en wat eraan kan gedaan worden. Vervolgens zal Saïda Sakali ons een hoopvol perspectief bieden door de activiteiten van de Koning Boudewijnstichting uit te lichten.
Luc Huyse
Emeritus hoogleraar sociologie aan de KU Leuven
Mieke Van Houtte
Hoogleraar en hoofd van de onderzoeksgroep CuDOS (Cultural Diversity: Opportunities and Socialisation) in de vakgroep sociologie aan de Universiteit Gent
Saïda Sakali
Senior projectcoördinator aan de Koning Boudewijnstichting