Leestips

Financiële onrechtvaardigheid in tijden van corona en klimaatverandering

We zitten thuis, maar er gebeurt van alles. In ziekenhuizen, in bedrijven en op financiële markten. Bent u op zoek naar verdieping en leesvoer die verder gaan dan de waan van de dag? Projectcoördinator Nynke van Uffelen bundelde enkele leestips over verschillende onderwerpen, en voorzag ze van een inleidend commentaar.

Een rechtvaardige transitie vereist meer investeringen in duurzame technologieën, groene energie, onderzoek enzovoorts. Wie moet dat doen? Groene investeringen zijn vaak nog erg risicovol en als ze al winstgevend zijn, dan zijn ze dat pas op lange termijn. Er is daardoor een mismatch op de markt: de private sector leidt niet automatisch tot een duurzame toekomst. Overheidsoptreden kan een oplossing zijn. De overheid kan wel de nodige risicovolle investeringen doen die pas op lange termijn zullen renderen.

Tijdens de coronacrisis wordt duidelijk dat veel meer mogelijk is dan we konden dromen. Er wordt massaal geld gepompt in ondernemingen, publieke dienstverlening en financiële markten om de economie in leven te houden. Net als in de crisis van 2008.

Als de overheid tussenkomt, ontstaat er echter een nieuw probleem. De Italiaanse econome Mariana Mazzucato beschrijft dat overheidstussenkomst in het huidige systeem doorgaans leidt tot een socialisering van de kosten en privatisering van de baten. Overheidsinvesteringen in technologieën, financiële markten en de private sector worden gefinancierd door overheidsinkomsten, voornamelijk belastingen – kortom, door ons allemaal. Ze zijn vaak risicovol: vele projecten mislukken, enkele hebben succes. Denk aan Siri, touchscreens, het internet. Het risico van investeren is gesocialiseerd: het wordt gedragen door ons allen. De technologie wordt vervolgens geprivatiseerd, bedrijven maken winst – en die winst wordt geprivatiseerd, geïnd door enkelen. De overheid draagt de kosten van vele gefaalde projecten, terwijl de winst van successen bij enkelen terecht komt. Dat mechanisme heeft afgelopen decennia de ongelijkheid gigantisch vergroot.

Bij onverstandig beleid zal de coronacrisis en de klimaattransitie leiden tot meer ongelijkheid. In 2008 waren de rijken de winnaars en de armen de verliezers. Het kan ook anders. Banken kunnen een deel van de oplossing vormen, in plaats van het probleem, afhankelijk van hoeveel verlies ze bereid zijn te slikken. De Deense overheid hangt voorwaarden aan steun voor banken: geen share buy-backs, geen belastingparadijzen. FairFin suggereert dat een publieke bank als Belfius een sociale missie zou kunnen adopteren om zo de nodige groene investeringen te financieren. Steeds meer private actoren plaatsen sociale doelstellingen naast winst. Corona reset de economie en biedt de kans om te reflecteren, vragen te stellen en dieper na te denken. Er is nog hoop voor de economie.

Wil je meer weten over deze onderwerpen? Enkele leestips waarop deze tekst is gebaseerd:

Heb je zelf een boekentip rond dit thema? We lezen het graag!

We respecteren ieders mening, maar irrelevante, ongepaste en onbeschaafde commentaren zullen niet worden gepubliceerd.