Het Universitair Centrum Sint-Ignatius Antwerpen (UCSIA) organiseert samen met het Centrum voor Sociaal Beleid Herman Deleeck (CSB) van de Universiteit Antwerpen en de AP Hogeschool een studiedag waarop we twee grote uitdagingen willen belichten.
Voedselhulp komt in vele vormen
Variërend van traditionele voedselbanken en sociale restaurants tot sociale kruideniers en nieuwe initiatieven die zowel duurzaamheid bevorderen als mensen in armoede toegang geven tot gezonde voeding. Steeds meer mensen moeten een beroep doen op voedselhulp.
Hoe noodzakelijk de vele initiatieven ook zijn, hoe passen ze in de welvaartsstaat, de nood aan gezonde voeding en de klimaattransitie?
Rechtvaardige transitie
Laudato Si’ en de Europese Unie hebben de rechtvaardige transitie hoog op de agenda geplaatst en streven ernaar sociale en ecologische doelstellingen te verenigen.
De noodzakelijke inspanningen om de klimaatuitdagingen grondig aan te pakken, kunnen alleen slagen als ze gepaard gaan met een sterk sociaal beleid dat de kwetsbaren niet uit het oog verliest.
De vraag die zich dan ook opdringt, is of en hoe voedselhulp zich kan inpassen in deze rechtvaardige transitie: hoe verhoudt voedselhulp zich tot het armoedeprobleem, en kan voedselhulp een rol spelen in de bevordering van duurzaamheid?
Achtergrond
De Europese Pijler van Sociale Rechten zegt: ‘Iedereen die over onvoldoende middelen beschikt, heeft het recht op adequate voorzieningen voor een minimuminkomen om in alle levensfasen een waardig leven te kunnen leiden, en op praktische toegang tot goederen en diensten die de zelfredzaamheid van mensen bevorderen.’
Warme en koude solidariteit
De vraag die rijst – krachtig verwoord in de slogan ‘Noodhulp onder Protest’ – is hoe de warme solidariteit van voedselhulp te verenigen valt met deze geïnstitutionaliseerde vormen van koude solidariteit.
In 2019 wijdde UCSIA een studiedag aan deze kwestie. Nu willen we een nieuwe dimensie aan deze discussie toevoegen door verder te onderzoeken hoe voedselhulp zich verhoudt tot deze geïnstitutionaliseerde solidariteit en welke nieuwe mogelijkheden er zijn binnen de context van een rechtvaardige klimaattransitie.
Klimaattransitie en armoede
De klimaattransitie is in de eerste plaats cruciaal voor mensen in armoede: zij zijn immers de eerste en grootste slachtoffers van de klimaatverandering.
Echter, het beleid dat nodig is om de klimaatdoelstellingen te halen en de duurzaamheid te bevorderen, dreigt juist de kwetsbaarste groepen in de samenleving het hardst te treffen.
Voedselprijzen zullen waarschijnlijk stijgen, de toegang tot gezonde voeding kan in gevaar komen, en de overgang naar andere eetgewoonten kan in strijd zijn met de levenswijzen van mensen in armoede. Hoe kan voedselhulp hier een rol spelen?
Opbouw van het programma
De studiedag bestaat uit twee grote delen.
In de voormiddag zullen verschillende experten stilstaan bij de rechtvaardige transitie, de armoedeproblematiek, de noodzaak van voedselhulp en het belang van gezonde voeding voor kwetsbare mensen.
Er is ook een aparte sessie over hoe de landbouw hervormd moet worden en wat dit betekent voor de impact van voedselprijzen en onze eetgewoontes.
In de namiddag laten we vooral sociale organisaties zelf aan het woord. Het gaat om innovatieve initiatieven die gericht zijn op het produceren, verstrekken en verwerken van gezonde voeding.
- Hoe zien zij hun werk passen in de rechtvaardige transitie?
- Welke rol zien zij voor de overheid?
- Hoe zien zij de ‘warme’ solidariteit van hun werk samengaan met de ‘koude’ solidariteit van de overheid?
Programma
9.30 uur
Welkom door Erik De Bom (UCSIA)
9.40 uur
De rechtvaardige transitie begrijpen - Bea Cantillon
Presentatie door Bea Cantillon (Centrum Sociaal Beleid, UAntwerpen)
- Wat is de rechtvaardige transitie?
- Hoe ziet de EU de rechtvaardige transitie?
- Hoe ziet Laudato si’ die?
10.00 uur
Het belang van voedselhulp voor mensen in armoede: toegang tot gezonde voeding als indicator van armoede - Karen Hermans & Sarah Marchal
Presentatie door Karen Hermans en Sarah Marchal (Centrum Sociaal Beleid, UAntwerpen)
- Hoe groot is de armoede als je bekijkt hoeveel mensen zich geen gezonde voeding kunnen veroorloven?
- Hoe wordt voedselhulp ingezet om de gaten op te vullen die de sociale zekerheid laat?
- Hoe verhouden deze initiatieven van warme solidariteit zich tot de koude, geïnstitutionaliseerde solidariteit van de overheid?
10.30 uur
Vraag & antwoord
10.45 uur
Koffiepauze
11.00 uur
Voedselhulp als 'wicked policy problem' - Johanna Greiss
Presentatie door Johanna Greiss (Centrum Sociaal Beleid, UAntwerpen)
- Wat is het voedselhulpbeleid van de EU?
- Waarom zijn fundamentele veranderingen in het EU-voedselhulpbeleid zo’n uitdaging?
11.30 uur
Voedselhulp en een rechtvaardige landbouwtransitie - Erik Mathijs
Presentatie door Erik Mathijs (bio-engineering, KU Leuven)
- De nood aan een landbouwtransitie: wat betekent dit?
- Wat zijn de gevolgen van landbouwtransitie op de prijzen van gezonde voeding?
12.00 uur
De voedsel- en landbouwtransitie & 'true pricing' - Thibault Geerardyn
Presentatie door Thibault Geerardyn (Rikolto Belgium)
- Wat is de reële prijs van voeding bij een volwaardige landbouwtransitie?
- Wat zijn de gevolgen van deze reële prijzen voor de consument?
12.30 uur
Vraag & antwoord
12.45 uur
Lunchpauze
14.00 uur
Voedselhulp en rechtvaardige transitie in actie: organisaties aan het woord
Presentatie door Jusra Baki (Onderzoeker Sociaal Werk, AP Hogeschool)
- Hoe kunnen kwetsbare mensen een betere toegang hebben tot kwalitatieve voeding?
- Met welke uitdagingen worden zij geconfronteerd?
Panelgesprek, gemodereerd door Jusra Baki met:
- BEES Coop / Coop Centraal, Antwerpen (distributie), Mirte Draelants, zaakvoerder
- Het Gouden Hart, Lommel (voedselbedeling met bio-focus en omkadering), Annemarie Kota, voorzitter
- Groep INTRO vzw, Vlaanderen (Restaurants Sociale Economie), Roel De Ghendt, coördinator
- Plukgeluk, Boechout (natuureducatie), Dieter Meeuwis, dagelijks bestuurder
- De Kompaan, Borgerhout (buurtwerking), Carl Cappelle, schipper
Thema’s:
- Hoe gaan deze organisaties om met voedselhulp? Wie zijn hun doelgroepen?
- Hoe zien ze hun werk passen in de rechtvaardige transitie?
- Hoe denken ze over een sterkere institutionalisering van voedselhulp? Welke rol zien ze voor de overheid?
- Wat zijn hun voornaamste uitdagingen?
16.00 uur
Algemene slotbeschouwing – Jacques Haers (theologie, KU Leuven)
16.15 uur
Netwerkmoment met koffie
Organisatoren
UCSIA organiseert deze studiedag samen met het Centrum voor Sociaal Beleid Herman Deleeck (Universiteit Antwerpen) en de AP Hogeschool.
