Jezuïetenerfgoed
Als erfgenaam van de vroegere handelshogeschool en universiteit van de jezuïeten (UFSIA) is UCSIA voor zijn werking schatplichtig aan de traditie van de jezuïeten.
Erfgenaam UFSIA
De UCSIA-themalijnen ‘Economie & ethiek’ en ‘Europa & solidariteit’ vloeien voort uit de sociaal-economische accenten die voorheen sterk aanwezig waren in de opleidingen van UFSIA. ‘Religie, cultuur & samenleving’ focust op de spirituele dimensie van de mens in de wereld.
De spirituele erfenis
Door de keuze voor deze themalijnen sluit UCSIA aan bij de visie van de jezuïeten op onderwijs als vorming voor de hele persoon: hoofd, hart en handen. Brede en diepe wetenschappelijke kennis, spiritualiteit, engagement en dienstbaarheid, naar het motto van Ignatius: En todo amar y servir, of in het Nederlands: ‘In alles liefhebben en dienen’. Die dienstbaarheid komt ook tot uiting in de promotie van de onderwijsvorm Service-Learning, waar UCSIA sterk op inzet.
Zorg voor goed onderwijs, persoonsontwikkeling en de daaraan verbonden geestelijke gezondheid: het zijn aspecten van de rijke spirituele en geestelijke erfenis van de Sociëteit van Jezus die UCSIA wil uitdragen. Concreet werken we nauw samen met leden van de Sociëteit en met de vele (net)werken ervan. Dat gebeurt zowel regionaal als internationaal.
Het materiële erfgoed
Antwerpen
Naast de spirituele erfenis besteedt UCSIA ook expliciet aandacht aan het rijke materiële erfgoed van de Sociëteit in Antwerpen en daarbuiten.
Vanaf het einde van de zestiende eeuw was Antwerpen het centrum van de Vlaams-Belgische jezuïetenprovincie. Van die positie zijn in het Antwerpse stadsbeeld veel sporen bewaard: de Sint-Carolus Borromeuskerk was oorspronkelijk de Sint-Ignatiuskerk van het Professenhuis, terwijl het jezuïetencollege tot 1773 gehuisvest was in het Hof van Liere aan de Prinsstraat.
Bibliotheek van het Ruusbroecgenootschap
De aandacht voor het materiële erfgoed is echter ook ingegeven door de sterke band met de bibliotheek van het Ruusbroecgenootschap van de Universiteit Antwerpen.
Het Ruusbroecgenootschap is een onderzoekscentrum dat in 1925 werd opgericht door de jezuïeten. Het doet onderzoek naar de vele uitingen van spiritualiteit en godsdienstbeleving in de Lage Landen en heeft door de jaren heen unieke bronnen en documenten verzameld over de ontwikkeling van spiritualiteit, mystiek en theologie.
Inmiddels is de bibliotheek van het Ruusbroecgenootschap een erkende erfgoedbibliotheek geworden, die nauw samenwerkt met de Antwerpse universiteitsbibliotheek. De bibliotheek werd opgericht door de jezuïeten, en bevat naast een grote collectie handschriften en boeken in verband met de religieuze cultuur van de Nederlanden, ook een unieke collectie van meer dan 40 000 devotieprenten, vervaardigd vóór 1850.
Stichting Jezuïetenerfgoed
Samen met de Universiteit Antwerpen heeft UCSIA de ‘Stichting Jezuïetenerfgoed’ opgericht.
De stichting van openbaar nut ‘Jezuïetenerfgoed’ heeft als belangeloos doel de wetenschappelijke en maatschappelijke valorisatie van het roerend materieel erfgoed van de jezuïeten in Antwerpen en in Vlaanderen.
Concreet wordt de werking van de bibliotheek van het Ruusbroecgenootschap mee aangestuurd vanuit deze stichting. Door projectwerking ontsluit de stichting de collecties van de bibliotheek voor een breed publiek.
Het Antwerpse stadsfestival ‘Barokke Influencers’
Vanuit de Stichting Jezuïetenerfgoed werd het Antwerpse stadsfestival ‘Barokke Influencers’ opgezet.
Dit grootse culturele evenement vond plaats van maart tot en met november 2023 en omvatte verschillende tentoonstellingen, concerten, lezingen, stadswandelingen, boeken en een podcastreeks.
Het festival belichtte de impact die de barok heeft nagelaten op ons wereldbeeld en op de Antwerpse binnenstad. De jezuïeten speelden een hoofdrol in deze tijdsperiode. Als echte ‘influencers’ drukten zij hun stempel op het zeventiende-eeuwse Antwerpen.
De centrale tentoonstelling ‘Barokke Influencers: Jezuïeten, Rubens en de kunst van het overtuigen’ vormde het kloppende hart van het festival. Daar kon je onder meer verschillende topstukken uit de collectie van de bibliotheek van het Ruusbroecgenootschap bekijken. In het kader van het festival lanceerde het Ruusbroecgenootschap ‘Devotio’, een online databank van hun indrukwekkende prentencollectie.
UCSIA en de Universiteit Antwerpen namen het voortouw in de organisatie. Ze brachten hiervoor een breed netwerk van partners uit de cultuursector, de academische wereld en het bedrijfsleven samen.
Wil je meer weten over het stadsfestival? Neem dan een kijkje op barokkeinfluencers.be of lees het werkingsverslag.
Vaste waarden en partners
In samenwerking met het Ruusbroecgenootschap vindt ook een jaarlijkse Ruusbroecdag plaats. Daarnaast organiseren het Ruusbroecgenootschap en de universiteitsbibliotheek jaarlijks de internationale zomerscholen ‘Books and Culture’ en ‘Christian Heritage Summer School’.
De stichting verkent ook de samenwerkingsmogelijkheden met andere erfgoedpartners zoals KADOC, PARCUM, de faculteit Theologie en Religiewetenschappen van de KU Leuven en de bibliotheek van de Bollandisten .
Netwerken van jezuïeten
UCSIA is partner van verschillende regionale en internationale jezuïtische netwerken over diverse thema’s.
Met onze deelname in de internationale sj-netwerken wil UCSIA het onderzoek, het onderwijs en de maatschappelijke dienstverlening van de Universiteit Antwerpen verrijken met de wereldwijde expertise die jezuïeten hebben opgebouwd rond verschillende maatschappelijke uitdagingen zoals armoedebestrijding, klimaatbeleid en duurzame economie.
