Student en maatschappij in verbinding

Leren – Reflecteren – Engageren

Op dinsdag 13 december 2016 vond een impulsdag over ‘community service learning’ plaats.

Het hoger onderwijs van de 21ste eeuw stelt een brede vorming centraal die studenten een brede kennis en vaardigheden bijbrengt en hen opleidt tot kritische en geëngageerde personen. Dit vereist dat universiteiten en hogescholen zich buiten het leslokaal begeven. Service learning verbindt onderwijs, onderzoek en dienstverlening en stimuleert studenten om zich vanuit hun discipline als actieve burgers te engageren, om nieuwe academische inhouden te toetsen binnen maatschappelijke leercontexten en om dit leerproces terug te koppelen naar het eigen persoonlijk leven.

Deze pedagogie is succesvol ingeburgerd in academische instellingen in de Verenigde Staten en Latijns-Amerika. Om ze ook in Europa en Vlaanderen bekend te maken en te stimuleren, organiseerde UCSIA een impulsdag samen met de departementen leefmilieu (Ecocampus) en onderwijs & vorming van de Vlaamse overheid en partners van de universiteiten van Antwerpen, Gent en Leuven. Een kleurrijke waaier aan nationale en internationale getuigenissen en ervaringen bood inspiratie en houvast aan academici, pedagogische medewerkers, studentenvertegenwoordigers en beleidsverantwoordelijken van de universiteiten en hogescholen en het onderwijsbeleid.

In een afsluitend panelgesprek bevestigde elke Vlaamse universiteit bij monde van haar vicerector dat zij de weg van service learning zal inslaan of aan de stappen die al gezet zijn een krachtig en systematisch vervolg zal geven. De netwerking wierp zijn vruchten af; her en der werden zakagenda’s en planners bovengehaald en afspraken vastgelegd, wars van instellingsgrenzen.

Inleiding

Nicolas Standaert en Maaike Mottart

Service Learning: What, How, and Why

keynote Robert G. Bringle

Developing Definitions and the Curriculum

workshop Lorraine McIlrath

CSL als concept afbakenen

workshop Guillaume Tuytschaever

Hoe een CSL-vak opbouwen?

workshop Lesley Hustinx en Tony Valcke

How to develop multidisciplinary cooperation?

workshop Academics for Development

CSL voor duurzame ontwikkeling

workshop Katrien Monden, Ilse Rottiers en Griet Ceulemans

PULSE Program for Service Learning

workshop Meghan Sweeney

International Education through Service Learning

workshop Robert G. Bringle

Reflectie in service learning

workshop Maaike Mottart

Civic Engagement and Service Learning

workshop Lorraine McIlrath

Boekenbende aan Huis

workshop Jan van Coillie en Stijn Callewaert

Learning and Teaching in the PULSE Program

workshop Meghan Sweeney

Corporate Social Responsibility

workshop Johan Braet

Inleiding

Prof. dr. Nicolas Standaert en Maaike Mottart, KU Leuven
Inleiding Nicolas Standaert en Maaike Mottart

Presentatie van Nicolas Standaert en Maaike Mottart

Reflectieoefening

Hand-out van de reflectie-oefening

Service Learning: What, How, and Why

Keynote door Robert G. Bringle, Ph.D., Phil.D., Chancellors Professor Emeritus of Psychology and Philanthropic Studies & Senior Scholar, Center for Service and Learning

Service Learning: What, How, and Why

Presentatie van Robert G. Bringle

Handout Robert G. Bringle

Hand-out van Robert G. Bringle

Community Service Learning – Developing Definitions and the Curriculum

Workshop door Lorraine McIlrath, coördinator van de Community Knowledge Initiative (CKI) aan de NUI Galway.

In the ‘Community Service Learning – Developing Definitions and the Curriculum’ workshop, participants will be introduced to the myriad of definitions that relate to service learning and will be asked to craft a definition for the Belgium (Flanders) cultural context and their own curriculum. Some examples of good service learning practice will be explored for illumination.

After this workshop it is anticipated that participants will have a firm understanding of service learning as a pedagogical approach, the myriad of definitions that exists within the literature and will have begun to craft a definition that aligns with their cultural context and curriculum. They will also have a understanding of different disciplinary approaches to community service learning.

Lorraine McIlrath coordinates the Community Knowledge Initiative (CKI) at NUI Galway and is responsible for developing and supporting civic engagement activities across the university. Over the last two decades Lorraine has led and developed a number of national and international projects to further the civic and social role of higher education within society. From 2007 to 2015, she founded and was Principal Investigator (PI) of ‘Campus Engage (funded originally by the Higher Education Authority (national Irish network to support civic engagement within higher education). Campus Engage is now a mainstream national programme and is based at the Irish Universities Association (IUA). She currently co-leads a national project to pilot the Carnegie Foundation Framework for Community Engagement in partnership with the University of Massachusetts and Merrimack College Boston supported by the Ireland Funds and the Talloires Network. Lorraine has published on the broad theme of civic engagement and higher education in books and journals and is co-editor of a number of books including Mapping Civic Engagement within Higher Education in Ireland (2009), Civic Engagement and Higher Education – Comparative Perspectives (2012) and Higher Education and Community Based Research (2014).

Handout Lorraine McIllrath

Hand-out van Lorraine McIlrath

Hoe community service learning als concept afbakenen? Hoe bestaande initiatieven aan de universiteit ‘herkennen’ als praktijk?

Workshop door Guillaume Tuytschaever, projectmedewerker Community Service Learning aan de Universiteit Gent.

Tijdens de eerste fase van de workshop wordt ingezoomd op het onderwijsconcept Community Service Learning. Hoe wordt het gedefinieerd? Wat zijn kwaliteitsstandaarden, essentiële principes en minimumstandaarden? Op die manier wordt een helder beeld van dit onderwijsconcept gedistilleerd, wat belangrijk is om een Community Service Learning-opleidingsonderdeel te kunnen ontwerpen.

Duidelijk inzicht in het onderwijsconcept is daarenboven een voorwaarde om goede praktijkvoorbeelden te herkennen binnen de universiteit. In de tweede fase van de workshop wordt toegelicht hoe de Universiteit Gent te werk ging in het inventariseren en herkennen van goede praktijkvoorbeelden. Het inventariseren van goede praktijkvoorbeelden is een belangrijke fase in het institutionaliseren van het onderwijsconcept.

Community Service Learning als concepte afbakenen

Presentatie van Guillaume Tuytschaever

Hoe een service learning vak opbouwen (leerdoelen, partners, contactmomenten)?

Workshop door Lesley Hustinx, hoofddocent aan de vakgroep Sociologie aan de UGent en Tony Valcke, docent aan de Faculteit Politieke en Sociale Wetenschappen van de UGent.

In deze sessie stellen we de concrete opbouw van een CSL-vak (werkcollege Politieke Sociologie, Master in de Sociologie) voor op basis van de drie centrale componenten theorie, praktijk en reflectie. We gaan dieper in op de formulering van academische en professionele leerdoelen, de ontwikkeling van werkvormen die een procesmatige begeleiding en reflectie beogen, en het opzetten van partnerschappen met maatschappelijke organisaties. Bijzondere aandacht gaat hierbij uit naar de samenwerking met de Specifieke Lerarenopleiding (SLO) in het kader van de reflectiecomponent (peer-to-peer learning), de probleemgestuurde koppeling van theorie met praktijk, de uitwerking van een online portfolio, de ontwikkeling van een eindproduct voor de participerende organisaties, en de verschillende evaluatievormen die worden gehanteerd. We delen positieve ervaringen, bespreken reële uitdagingen, en laten een ballon op over de ontwikkeling van een faculteitsbreed vak.

Literatuursuggesties:

  • Ash, S. L., & Clayton, P. H. (2009). Generating, deepening, and documenting learning: The power of critical reflection in applied learning. Journal of Applied Learning in Higher Education, 1 (1), 25-48.
  • Kahne, J. & Westheimer, J. (2006). The limits of political efficacy: Educating citizens for a democratic society. PS – Political Science & Politics, 39 (2), 289-296.
  • Westheimer, J. and Kahne, J. (2004) What kind of citizen? The politics of educating for democracy, American Educational Research Journal, 41 (2): 237–69.
Een Service Learning vak opbouwen

Presentatie van Lesley Hustinx en Tony Valcke

Academics for Development: how to develop multidisciplinary cooperation?

Workshop door Jannis Stöckel, Emile Arinaga en Julie Stuckens.

Academics for Development heeft als doel studenten op een zinvolle en duurzame manier sociale impact te laten realiseren door hen de kans te geven een bijdrage te leveren aan een sociaal vraagstuk in een ontwikkelings- of ontwikkeld land.

Deze doelstelling is gebaseerd op de overtuiging dat studenten in het bezit zijn van waardevolle vaardigheden, tijd en kennis die aangewend kunnen worden om op een duurzame en zinvolle manier sociale impact te bewerkstelligen. AFD is overtuigd dat studenten (ongeacht hun academische achtergrond) echt een verschil kunnen maken in het leven van anderen. Om te voldoen aan deze zelfopgelegde doelstellingen, ondersteunt AFD studenten in hun ontwikkeling door het verkrijgen van praktische en internationale ervaring die ze in staat stelt om in de toekomst een verschil te maken. Hierbij heeft AFD ook de ambitie om de bredere studentengemeenschap te introduceren en vertrouwd te maken met onderwerpen gerelateerd aan sociale impact en ontwikkelingssamenwerking.

Academics for Development

Presentatie van Jannis Stöckel, Emile Arinaga en Julie Stuckens

Service learning voor duurzame ontwikkeling

Workshop door Katrien Monden en Ilse Rotiers van de Ecocampus van KU Leuven, praktijkvoorbeeld door Griet Ceulemans, docent aan de Faculteit Wetenschappen van KU Leuven

Grote veranderingsgolven zoals grondstoftekorten, migratiestromen, klimaatopwarming, vergrijzing … komen met grote vaart op ons af. De complexiteit neemt almaar toe.

We gaan in eerste instantie dieper in op duurzame ontwikkeling en hoe het kan dienen als een kompas bij het zoeken naar antwoorden op deze uitdagingen.

Vervolgens kijken we naar educatie. Hoe ziet educatie eruit willen we dat afgestudeerden kunnen bijdragen aan een duurzame toekomst? Educatie voor duurzame ontwikkeling (EDO) is hier een antwoord op. We kijken naar verschillende visies op EDO.

Nadien kijken we naar service learning als pedagogie voor duurzame ontwikkeling. Welke intrinsieke eigenschappen bezit service learning die aansluiten bij EDO? Door welke ingrepen/aandachtspunten kunnen we via service learning nog sterker inzetten op duurzame ontwikkeling.

We sluiten af met een praktijkvoorbeeld. Griet Ceulemans van de KU Leuven geeft een toelichting over de praktijk ‘Science and Sustainability’ aan de faculteit wetenschappen.

Service learning van duurzame ontwikkeling

Presentatie van Katrien Monden en Ilse Rottiers

Service learning van duurzame ontwikkeling

Praktijkvoorbeeld van Griet Ceulemans

The Structure of the PULSE Program for Service Learning

Workshop door Meghan T. Sweeney, verbonden aan het PULSE Program for Service Learning aan Boston College.

For nearly 50 years, the PULSE Program for Service Learning at Boston College has been educating students to consider issues of social justice from the disciplines of philosophy and theology by using the unique pedagogical method of service learning. This workshop considers the various organizational structures and processes that contribute to PULSE’s longevity as a service learning program.

After this session, participants will have learned about the PULSE Program as an example of a service-learning program. Participants will then have the opportunity to explore the possibilities for service learning in their own university settings by discussing some or all of the following questions with other conference attendees:

  1. What about your own university’s background, mission, identity, location, or culture can it serve as a foundational rationale for service learning?
  2. Which students do you want to take service-learning courses? How would service-learning pedagogy enhance the learning goals of the course? What would be your hopes for your students?
  3. Why would students want to take a service-learning course?
  4. Where would be the “home” for your service-learning course or program? Who would organize and manage the course or program? Would your department or university be supportive? What aspects of implementing a service-learning program would be easier or more difficult?
  5. What kinds of service-learning placements would you like to develop? What would be your expectations of your community partners? How would you develop community partner relationships?
  6. How might you match students with community partners? What would be your hopes for this process?
  7. If there would be additional costs involved (e.g. travel or personnel) to implement a service-learning course or prgram, what would be the funding source? As your program develops over time, how might you consider involving former students in the program?

Meghan T. Sweeney, associate professor of the practice of theology, joined the Boston College faculty in 2006 to teach in the PULSE Program for Service Learning. In June, 2014 she became the program’s Cooney Family Director. Active in parish ministry as an Episcopal priest, Meghan has been a hospital chaplain, campus minister, and has volunteered in a variety of community organizations.

The PULSE Program

Presentatie van Meghan T. Sweeney

The PULSE Program

Hand-out van Meghan T. Sweeney

International Education through Service Learning

Workshop door Robert G. Bringle, Kulynych/Cline Visiting Distinguished Professor of Psychology aan de Appalachian State University.

Internationalization of the curriculum is critical for preparing students for contemporary life in a global society. Service learning is a high-impact practice that can contribute to preparing global citizens who have a broad appreciation for how their education can provide a basis for contributing to a diverse world. This workshop will explore how both domestic and international service learning courses can be designed to promote collaboration and discourse across diverse constituencies, reflect civic and democratic values, and aspire to intercultural understanding.

Robert G. Bringle, PhD, received his doctorate in social psychology from the University of Massachusetts–Amherst. He is the Kulynych/Cline Visiting Distinguished Professor of Psychology at Appalachian State University; Chancellor’s Professor Emeritus of Psychology and Philanthropic Studies, and Senior Scholar, Center for Service and Learning at Indiana University–Purdue University Indianapolis (IUPUI). From 1994 to 2012, he served as executive director of the IUPUI Center for Service and Learning.
He has published With Service in Mind: Concepts and Models for Service-Learning in Psychology (with D. Duffy), The Measure of Service Learning (with M. Phillips & M. Hudson), International Service Learning (with J. Hatcher & S. Jones), and Research on Service Learning: Conceptual Frameworks and Assessment. Vol. 2A: Students and Faculty, and Vol. 2B: Communities, Institutions, and Partnerships (with P. H. Clayton & J. A. Hatcher).

International Education through Service Learning

Presentatie van Robert G. Bringle

Reflectie in service-learning: van dienen naar leren en weer terug

Workshop door Maaike Mottart, praktijkassistent Sinologie, KU Leuven en tevens projectmedewerker voor het universiteitsbrede service-learning project en aanspreekpunt.

Reflectie vormt de ‘brug’ tussen leren en dienen in service-learning. Deze sessie introduceert de basisconcepten van reflectie en het waarom en hoe van reflectie in service-learning. Ook worden enkele praktische handvaten en voorbeelden aangereikt.

Reflectie in service-learning

Presentatie van Maaike Mottart

Reflectie in service-learning

Hand-out van Maaike Mottart

Civic Engagement and Service Learning – Strategies for Institutionalisation and Sustainability

Workshop door Lorraine McIlrath, coördinator van de Community Knowledge Initiative (CKI) aan de NUI Galway.

Adopting a World Café format, workshop participants will be asked to consider issues and questions relating to the institutionalisation of service learning and its sustainability as a pedagogical approach following a short overview of Irish story and context.

Aim: After this workshop participants will have in a collaborative manner considered and explored issues related university engagement with community and society through the adoption of service learning a as a pedagogical approach. The World Café approach will allow for the cross fertilisation of ideas and potential collaborations to emerge. Two World Café questions will be considered by the workshop participants and ideas towards development presented back to the whole group.

Over the last two decades Lorraine McIlrath has led and developed a number of national and international projects to further the civic and social role of higher education within society. From 2007 to 2015, she founded and was Principal Investigator (PI) of Campus Engage funded origionally by the Higher Education Authority (national Irish network to support civic engagement within higher education). Campus Enage is now a mainstream national programme and is based at the Irish Universities Association (IUA). She currently co-leads a national project to pilot the Carnegie Foundation Framework for Community Engagement in partnership with the University of Massachusetts and Merrimack College Boston supported by the Ireland Funds and the Talloires Network. She has been developing and guiding the opening of a new communtiy cafe concept based at ILAS called Saol Cafe (Irish for Life) giving people marginalised from employment an opportunity to work.

Civic Engagement and Service Learning

Presentatie van Lorraine McIlrath

Civic Engagement and Service Learning

Hand-out van Lorraine McIlrath

Boekenbende aan Huis: Kleuters, studenten, Brussel en de knuffelwaarde van een taal

Workshop door Stijn Callewaert, coördinator van de Boekenbende aan Huis van het Streekgericht Bibliotheekbeleid van de Vlaamse Gemeenschapscommissie (Brussel), en prof. Dr. Jan Van Coillie, hoogleraar Nederlandse taalbeheersing aan de faculteit Letteren van de KU Leuven, campus Brussel, en ook verbonden aan de Boekenbende aan Huis.

Voorlezen stimuleert de taal- en algemene ontwikkeling van jonge kinderen. Daar zijn alle onderzoekers het over eens. De Boekenbende aan Huis (BAH) is een leesbevorderingsproject van de Brusselse openbare bibliotheken dat hierop inzet. Bij dit project worden kinderen uit maatschappelijk kwetsbare gezinnen thuis voorgelezen door studenten. Van bij de start, 20 jaar geleden, werkt de Boekenbende heel nauw samen met het Brussels hoger onderwijs.

In deze workshop leggen we de achtergronden en evolutie van de samenwerking uit, gaan we dieper in op wederzijdse verwachtingen van bibliotheken en hoger onderwijs en stellen we kritische vragen. Volgende onderdelen komen aan bod:

  • Voorstelling BAH algemeen,
  • Beeld van de concrete samenwerking BAH-hoger onderwijs,
  • Voorstelling van stages, masterproeven en onderzoek in het kader van BAH.

Discussievragen:

  • Hoe kan je doelstellingen van je eigen project/organisatie laten matchen met die van de hogeschool/universiteit? Wanneer kom je op breekpunten? Vanaf welk moment krijg je als hogeschool/universiteit het gevoel dat je te veel aan ‘dienstverlening’ doet? Hoe behoud je het evenwicht? Hoe zorg je ervoor dat het een win-win blijft voor iedereen?
  • Hoe kan je de vaak externe motivatie van studenten omzetten naar interne motivatie?
  • Hoe kan je kleinschalig veldonderzoek inzetten om je project te versterken? Wat is de waarde van dergelijk onderzoek voor beide partijen?
Boekenbende aan Huis

Presentatie van Stijn Callewaert en Jan Van Coillie

Learning and Teaching in the PULSE Program for Service Learning

Workshop door Meghan T. Sweeney, verbonden aan het PULSE Program for Service Learning aan Boston College.

This workshop goes into depth about the academic structure of the PULSE Program for Service Learning and the teacher’s role in effectively using service as a learning tool in the course. This workshop will consider examples of syllabi, assignments, discussion sessions, and evaluation tools in consideration of stated program learning goals.

After this session, participants will have learned about some curricular, and teaching and learning aspects of the PULSE Program. Participants will then have the opportunity with other conference attendees to explore how service learning might impact teaching and learning in their own university settings. Some questions for consideration will be:

  1. What courses do you think are a good fit for service-learning pedagogy? Why?
  2. How would service-learning pedagogy better enable students to meet the learning goals of the course?
  3. Would the university body responsible for approving course proposals (e.g. a curriculum committee or an educational policy committee) support the development of service-learning courses? Why or why not?
  4. In imagining a service-learning course, what curricular components would you want to include, and why? How would you create opportunities for learning integration?
  5. To create an effective service-learning course, what would you need to change or develop in regards to: overall course design? course texts? writing assignments? grading practices? student attendance and participation expectations? your teaching practices and classroom set-up? your availability to students? overall university culture? etc. Building upon question #5, what would be relatively easy to change and what might be more difficult? Why?

Meghan T. Sweeney, associate professor of the practice of theology, joined the Boston College faculty in 2006 to teach in the PULSE Program for Service Learning. In June, 2014 she became the program’s Cooney Family Director. Active in parish ministry as an Episcopal priest, Meghan has been a hospital chaplain, campus minister, and has volunteered in a variety of community organizations.

The PULSE Program

Presentatie van Meghan T. Sweeney

The PULSE Program

Hand-out van Meghan T. Sweeney

Corporate Social Responsibility: A Practical Case

Workshop door Johan Braet, verbonden aan de Universiteit Antwerpen.

Project MVO is sinds vijf jaar een verplicht te volgen opleidingsonderdeel aan de Faculteit Toegepaste Economische Wetenschappen. De invulling van Project MVO bestaat uit een geïntegreerd project dat uitgevoerd moet worden in groepen van 3 à 4 studenten uit de master Handelsingenieur. Dit opleidingsonderdeel wil vooral het referentiekader van de managers-in-spe verruimen in verband met belangrijke deelgebieden van de maatschappij en aspecten van de sociale sector. De geïntegreerde aanpak is een mooie aanvulling op de vaak theoretische cursussen die zij de afgelopen drie tot vier jaar genoten hebben en scherpt tevens enkele nieuwe of bijkomende basiscompetenties aan: samenwerken in kleine teams, analytisch en oplossend denken, omgaan met praktische moeilijkheden, communiceren met meerdere partijen.

We stelden ons bij de opstart vier doelstellingen:

  • Een platform aan te bieden waar de student in contact komt met de buitenwereld, ook met de non-for-profitsector
  • De studenten een bredere kijk geven op de maatschappij en haar/hem actief te laten deelnemen
  • Een meer gevarieerde opleiding aan te bieden vanuit de universiteit
  • Non–profit organisaties in het Antwerpse (en daarbuiten) proberen te helpen door een gratis vorm van consulting aan te bieden.

Hoever staan we vandaag de dag? Onze ambitieuze doelstelling werden grotendeels gerealiseerd, maar we kwamen ook een aantal nieuwe problemen tegen:

  • Op welke manier kunnen we de verderzetting van het project garanderen?
  • Wordt het project betaalbaarder indien we uitbreiden (Schaalgrootte)?
  • Op welke manier kunnen we de studenten adequaat coachen in hun rol van expert in deze social profit organisaties?
  • Hoe kunnen we de coördinatie en organisatie garanderen met de zware agenda’s van iedereen?
  • Wat zijn de carrière effecten van deze opleiding op de langere baan?
Corporate Social Responsibility

Presentatie van Johan Braet

UCSIA

Koningstraat 2
B-2000 Antwerpen
info@ucsia.be
Tel. +32 (0)3 265 49 60