De Schumanverklaring
In 2025 vieren we de 75e verjaardag van de Schumanverklaring, een uitstekende gelegenheid om na te denken over het solidariteitsbeginsel, dat centraal staat in deze historische verklaring.
De basis van de de Europese Unie
De Schumanverklaring legde de basis voor de oprichting van de Europese Unie en benadrukte de noodzaak van een verenigd Europa als garantie voor duurzame vrede in de nasleep van oorlog en nationalisme. Schuman riep op tot concrete acties van samenwerking tussen landen als een uiting van echte solidariteit, te beginnen met het gezamenlijk beheer van kolen en staal tussen voormalige tegenstanders.
Sindsdien is de solidariteit in Europa gegroeid en geëvolueerd. Vandaag reikt ze veel verder dan de economische dimensie en geeft ze vorm aan sociaal beleid, regionale ontwikkeling, klimaatactie en crisisrespons. Toch blijft solidariteit omstreden, uitgedaagd door politieke verdeeldheid, nationalisme en internationale druk.
Vijfenzeventig jaar na de Schumanverklaring staan we op een nieuw cruciaal kruispunt waar het Europese project moet worden verdedigd en versterkt.
Ter gelegenheid van de verjaardag van de Schuman-verklaring organiseert UCSIA op 5 mei twee openbare evenementen:
Waarom is de EU Europees?
Lezing door Prof Andrea Sangiovanni
Hoe moeten we het idee van Europese solidariteit vandaag de dag benaderen? Nu de Europese Unie te maken heeft met interne verdeeldheid en externe druk, is het de moeite waard om ons niet alleen af te vragen hoe we samenwerken – maar ook wie er überhaupt deel mag uitmaken van die samenwerking.
Alleen voor Europeanen
Wat maakt de EU tot een Europese Unie? Waarom worden landen die niet Europees zijn automatisch uitgesloten van toetreding tot de Unie (zoals Marokko in 1987)?
Verrassend genoeg is deze vraag grotendeels over het hoofd gezien. En toch ligt hier de kern van het zelfbegrip van Europa. We geloven over het algemeen dat binnenlandse, openbare verenigingen (bijv. universiteiten) die potentiële leden uitsluiten op basis van bijvoorbeeld ras, antidiscriminatienormen overtreden. Maar hoe is exclusie op basis van ‘enkel Europeanen’ anders?
De geschiedenis van ‘Europa’ als idee – een idee dat eerst werd gebruikt om het christendom af te bakenen (tegen de islam), vervolgens, in de Verlichting, de beschaving (tegen de barbarij) en, nauw verwant daaraan, het blanke ras (tegen andere rassen) – brengt deze vraag veel scherper in beeld.
De lezing van professor Andrea Sangiovanni zal proberen deze vraag te beantwoorden en te onderzoeken hoe het idee van ‘Europa’ als project kan worden gerechtvaardigd. Hij zal afsluiten met een provocatie: Waarom niet afstappen van de regel dat lidmaatschap alleen Europees is? Wat zijn de gevolgen voor ons begrip van de redenen van solidariteit tussen de leden van de Unie?
Andrea Sangiovanni
Hoogleraar filosofie aan King’s College in Londen
Zijn belangrijkste onderzoeksgebieden zijn de hedendaagse morele, juridische en politieke filosofie. Hij heeft verschillende publicaties over Europese solidariteit op zijn naam staan en werkt momenteel aan een door de ERC gefinancierd project (Consolidator Grant, 2018-2024) over solidariteit in Europa. Zijn laatste boek (gepubliceerd in 2024 bij Manchester University Press) heet ‘Solidarity: Nature, Grounds, and Value’.
Leerstoel P.W. Segers
Deze lezing maakt deel uit van de Leerstoel P.W. Segers.
Elk jaar rond Rerum Novarum programmeren we een lezing over sociaal beleid ter nagedachtenis van de vooraanstaande politicus Paul Willem Segers.
Het programma
-
20.00 uur
Welkom door dr. Erik De Bom, adjunct-directeur van UCSIA -
20.10 uur
Keynote ‘European Solidarity – Why is the EU European?’
door prof. Andrea Sangiovanni, King’s College London -
20.50 uur
Discussie met het publiek -
21.00 uur
Receptie -
22.00 uur
Einde
